سند 25 ساله الگوی نظم دهی به روابط خارجی و پرهیز از دید جزیره ای
محفل: برنامه همکاری جامع ایران و چین گذشته از اینکه مسیر همکاریهای تهران و پکن در 25 سال آینده را روشن می کند، الگویی برای نظم دهی به روابط خارجی و پرهیز از دید جزیره ای به ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی روابط خارجی است.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، "برنامه همکاری جامع ایران و چین موسوم به برنامه ۲۵ ساله" امروز شنبه هفتم فروردین ماه ۱۴۰۰توسط محمد جواد ظریف و وانگ یی وزیران خارجه ایران چین به امضا می رسد. سندی که بگفته سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه مقرر است بعنوان سند بالادستی و نقشه راه روابط تهران- پکن در ۲۵ سال آینده باشد. امضای چنین اسنادی میان کشورها حاکی از نقش و جایگاه طرفین برای یکدیگر بوده و اراده آنها را برای توسعه مناسبات همه جانبه در ابعاد مختلف نشان میدهد.
سند همکاریهای ایران و چین؛ راهی که طی شده است
ایران و چین حدود پنج سال قبل و در جریان سفر رسمی شی جی پینگ به تهران در بهمن ماه ۱۳۹۴ با صدور اطلاعیه ای سطح روابط خودرا به روابط راهبردی ارتقا دادند. عملیاتی و اجرائی شدن چنین سطح از همکاری هایی مستلزم داشتن نقشه راهی بود که در جریان همان سفر کلید زده شد. در بند ۶ این بیانیه دو طرف آمادگی خودرا برای رایزنی و مذاکره جهت انعقاد سند همکاری بلندمدت اعلام نمودند. دستگاه دیپلماسی در یک همکاری نزدیک با سایر نهادهای کشوری در نهایت نسخه پیش نویس برنامه همکاری جامع را تهیه و در شهریور ۱۳۹۸ و در جریان سفر محمد جواد ظریف به چین این پیش نویس تحویل دولت چین شد.
دولت چین چندماه بعد و در بهار ۱۳۹۹ بصورت رسمی نظر خودرا پیرامون پیش نویس پیشنهادی طرف ایرانی اعلام نمود. پس از آن وزارت امور خارجه با همکاری نهادهای کشوری ضمن بررسی سند، فرآیندهای قانونی را طی نمود و در نهایت هیات دولت سوم تیر ۱۳۹۹، مجوز رسمی شروع مذاکرات و امضای برنامه همکاری جامع برمبنای منافع متقابل بلندمدت را به وزارت امور خارجه اعطا کرد.
مهرماه ۱۳۹۹ محمد جواد ظریف در جریان سفر رسمی به پکن نظرات اصلاحی و تکمیلی ایران را به اطلاع طرف چینی رساند. حدود پنج ماه بعد یعنی در نیمه اسفند ۱۳۹۹، طرف چینی نظرات خود پیرامون سند مذکور را به اطلاع وزارت امور خارجه ایران رساند. حالا این امروز هفتم فروردین ماه ۱۴۰۰ و در مسافرت رسمی وانگ یی وزیر امورخارجه چین به ایران در تهران امضا می شود.
نظم دهی به روابط خارجی؛ پرهیز از دید جزیره ای
شاید بتوان از جهاتی با اهمیت ترین کارویژه امضای چنین اسناد همکاریهای بلندمدت را نظم دهی به مناسبات و روابط خارجی عنوان نمود. بطوریکه هرکدام از بخش ها و دستگاه های اجرائی برمبنای نقشه راهی که تدوین شده و با در نظر گرفتن ملاحظات سایر بخشها وارد همکاری با طرف متعهد می شوند. یکی از چالش ها و خلاءهای مناسبات و روابط خارجی ایران این است که مناسبات اقتصادی یا فرهنگی متناسب با سطح روابط سیاسی نیست این در حالیست که روابط دو کشور ایران و چین در سطح سیاسی بسیار عمیق و دوستانه است اما این رابطه در مناسبات اقتصادی -اجتماعی و فرهنگی آنچنان که باید ظهور و بروز نیافته است. از این جهت سندی که امروز امضا می شود را باید برنامه جامع همکاریهای سیاسی- راهبردی، اقتصادی و فرهنگی عنوان نمود که توسعه همه جانبه روابط را در افقی بلندمدت تعریف کرده است.
تهران و پکن در سالهای اخیر در سطح سیاسی روابط رو به رشدی داشته اند. در بعد سیاسی- راهبردی (نظامی-دفاعی-امنیتی) در سند حاضر سعی شده است مواضع نزدیک و همکاریهای دو کشور در قالب سازوکارهای دائمی تنظیم شود و طرفین ضمن ارتقای تبادلات، رایزنی و همکاریهای نزدیک خودرا در موضوعات مورد نظر و توافق طرفین در نهادهای منطقه ای و بین المللی بالا برند.
تقویت زیرساخت های دفاعی، مقابله با تروریسم و برگزاری مانورهای منظم نظامی به عنوان نمایش قدرت و همسوئی دو کشور را می توان با اهمیت ترین محورهای همکاریهای سیاسی- راهبردی عنوان نمود.
اقتصاد چین با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت امروز بیش از هر زمان دیگری به صاحبان سنتی قدرت در مغرب زمین رخ نشان داده است. این کشور سایه به سایه آمریکا را تعقیب می کند و با برنامه ها و استراتژی هایی مانند یک کمربند یک راه در حال تبدیل شدن به قدرت اول اقتصاد جهان است. با گذشت بیش از یک سال از شیوع پاندومی کرونا در جهان در صورتیکه اغلب کشورهای جهان با انواع جهش یافته ویروس دست و پنجه نرم می کنند چین توانسته بر این ویروس غلبه کرده و رشد اقتصادی خودرا پس از وقفه ای کوتاه ادامه دهد.
چین یکی از بزرگترین مصرف کنندگان انرژی و نفت جهان و از اصلی ترین خریداران نفت ایران بوده است. از طرف دیگر بازار ایران با جمعیت ۸۰ میلیونی برای تولید کنندگان چینی جذابیت های غیر قابل انکاری داشته است. در عین حال ایران و چین بر اینکه ظرفیت های بالقوه برای همکاری ها فراتر از وضعیت فعلی است، اتفاق نظر دارند و بدین جهت همکاریهای اقتصادی یکی از محورهای اصلی و عمده همکاریهای بلندمدت دو کشور به شمار می آید.
در این سند بر ظرفیت مکمل اقتصادی دو کشور به ویژه پیوند دادن ایران به زنجیره تامین ارزش محور بوسیله تکمیل زنجیره های مکمل فرآوری داخلی، تولید مشترک بمنظور تامین بازارهای داخلی دو کشور و کشورهای ثالث و در نهایت بهره برداری از ظرفیت های ایران همچون نیروی کار جوان و ماهر تاکید گردیده است. برای همین همکاری در حوزه های نفت، صنعت و معدن و حوزه های در رابطه با انرژی (نیرو، انرژی های تجدیدپذیر و...) مبتنی بر دغدغه های توسعه ملی پایدار و زیست محیطی در سند حاضر مورد تاکید قرار گرفته است.
سند همکاریهای ایران و چین؛ مزیت های ژئوپلتیک ایران احیا می شود
ایران بواسطه جغرافیایی و ژئوپلتیکی موقعیت منحصر به فردی داشته است. بطوریکه حتی پیش از پیدایش نفت مزیت سنتی ایران قرارگرفتن در راههای ارتباطی سنتی همچون جاده ابریشم بوده است. با ظهور عنصر نفت در معادلات اقتصادی در یک قرن اخیر هرچند این مزیت جغرافیایی اندکی در سایه قرار گرفت با این وجود به ویژه در سالهای اخیر اهمیت این مزیت بار دیگر عیان وآشکار شده است. در سالهای اخیر یکی از محورهای سیاست های خصمانه آمریکا کنار گذاشتن ایران از خطوط ترانزیتی و تخلیه منابع قدرت ایران دراین زمینه بوده است. سهیم شدن در پروژه جهانی کمربند - راه می تواند تا حد زیادی این سیاست خصمانه را خنثی کند.
از همین رو بمنظور بهره برداری حداکثری از مزایای ژئوپلیتکی و ژئواکونومیک کشور، در سند همکاریهای ۲۵ ساله بر مشارکت موثر ایران در ایده کمربند-راه تاکید گردیده است. همین طور همکاریهای همه جانبه از دیگر اولویت های همکاری در حوزه زیرساختی، ارتباطی (ریلی، جاده ای بندری و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت مورد تاکید قرار گرفته است.
علاوه بر این در این سند بصورت ویژه به تسهیل فرآیندهای موثر در همکاریهای اقتصادی و تجاری با هدف ارتقای بنگاه های اقتصادی، تجاری در بخش خصوصی توجه شده است و بدین جهت تسهیل همکاریهای مالی-بانکی، گمرکی، مقررات زدایی، اعطای تسهیلات منطق با قوانین در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، تقویت همکاری و تجارت غیرنفتی با تمرکز بر دو حوزه کشاورزی و دانش بنیان مورد توجه قرار گرفته است.
هرچند در یک سال اخیر بخش گردشگری بیشترین لطمه را از شیوع ویروس کرونا دیده است، ولی در عین حال با تولید واکسن و واکسیناسیون گسترده انتظار می رود در ماه های آتی بتوان بر این ویروس غلبه کرد. صنعت گردشگری ایران بواسطه طبیعت منحصر به فرد و هم آثار تاریخی گوناگون می تواند اقتصاد ایران را از وابستگی به نفت خارج کند و چرخ اقتصاد کشور را به گردش در آورد. انتظار می رود در ماه های پیش رو مشاغلی که در این بخش از بین رفته کم کم احیا شود برای همین گسترش زیرساخت های در رابطه با این بخش در اولویت قرار دارد.
در این راستا و با هدف افزایش شناخت متقابل بر ارتقای تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانه ای، دانشگاهی، نهادهای مختلف غیردولتی فرهنگی، انجمن های دوستی و سازمان های مردم نهاد تاکید گردیده است. همین طور سرمایه گذاری و کمک به تکمیل زیرساخت های لازم برای ارتقای همکاریهای فرهنگی همچون در صنعت گردشگری در این برنامه مورد تاکید قرار گرفته است.
نباید فراموش کرد که ایران در عرصه مناسبات خارجی توسعه متوازن و همه جانبه با همه کشورها را در دستور کار دارد. قسمتی از عدم توازن دراین زمینه به ویژه در سالهای اخیر ناشی از سیاست های خصمانه غرب و مشخصا آمریکا بوده است. ایران از همکاری همه جانبه با همه کشورها غیر از رژیم صهیونیستی استقبال می کند. انتظار می رود در سال های آتی اسناد همکاریهای بلندمدت بیشتری با کشورهای دیگر به امضا برسد.
نکته دیگر اینکه سند همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین از حمایت و اجماع داخلی برخوردارست این سند می تواند الگوی خوبی برای مواجهه جریانات و گروه های سیاسی در روابط خارجی باشد از این جهت که در صورتیکه جناح ها و ارکان قدرت در زمینه سیاست خارجی بتوانند با اجماع سیاستی را دنبال کنند هم منافع بیشتری عاید کشور شده وهم روابط خارجی کشور تحت تاثیر رفت وآمدهای سیاسی نخواهد شد.
منبع: محفل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب