رفیقدوست در گفت وگو با محفل:

باید از حوادث اخیر درس بگیریم

باید از حوادث اخیر درس بگیریم

به گزارش محفل، محسن رفیقدوست در تحلیل خود از حوداث و اعتراضات پاییز 1401 با تکیه بر این که باید از حوادث اخیر درس بگیریم، می گوید: برخی احکام هستند که با زور واکنش منفی به همراه دارد؛ زن باید بداند که چرا باید پوشیده باشد نه این که به زور پوشیده باشد و ایجاد این آگاهی خیلی کار دشواری نیست.


از زمستان ۱۳۵۷ که پروژه راه اندازی نظام تازه ای به نام جمهوری اسلامی بر عمارت تخریب شده حکومت پهلوی آغاز شد، قرار شد جمع دستچین شده و انگشت شماری از انقلابیون که معتمد و کاردرست ارزیابی شده اند در قامت کارشناسان سازه، مسئولیت پیشبرد پروژه را به عهده گیرند. سیدمحمد بهشتی در حکم معمار و طراح ساختار حقوقی و قانونی نظام جدید ظاهر شد، اکبر هاشمی رفسنجانی ابتدا مسئولیت هماهنگی میان عوامل سازنده با مدیران پروژه را پذیرفت (که وظایفش کمی بعد به رتق وفتق امور در رابطه با نازک کاری هم گسترش یافت) و دیگران نیز هرکدام به تکمیل بخش های کوچکتری از پروژه مأمور شدند.
محسن رفیقدوست هم ترجیح داد نقش حراست را بازی کند و با عملی کردن ایده محمد منتظری، گام اول برای تشکیل سپاه پاسداران را بردارد. وی در نقش تازه اش به همان اموری مشغول شد که قبل از آن با عنوان «تدارکاتچی» - لقبی برگرفته از سخنان هاشمی رفسنجانی - برای مساعدت با انقلابیون انجام می داد. رفیقدوست حدودا در تمام دوران جنگ مسئولیت وزارتخانه ای به نام سپاه پاسداران (که بعدها در وزارت دفاع تلفیق شد) را برعهده داشت و همانطور که قبل از انقلاب به مبارزان مسلح، خشاب و فشنگ می رساند برای تسلیح و تجهیز سپاه و ارتش هم این در و آن در می زد و با هر گروه و کشوری که می توانست ارتباط می گرفت، مذاکره می کرد و تیر و تفنگ به ایران می آورد.
پس از جنگ، نخستین حکم رهبر جدید انقلاب را به نام خود گرفت و به بنیاد مستضعفان رفت. دورانی که هم حواشی پرونده اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی فاضل خداداد را به همراه داشت و هم ماه های پایانی اش با جان به در بردن از سوءقصدی که به شلیک ۳۴ گلوله منجر گردید – و مسببانش هنوز هم شناسایی نشده اند - گذشت. او بعد از پایان مسئولیت ده ساله در ریاست بنیاد مستضعفان، راه و رسم معمولِ مؤتلفه ای های بازنشسته را پیش گرفت و ضمن تأسیس بنیاد تعاون نور و انجام امور خیریه، مراقب بود که در جریان تازه ترین تحولات بازار و نرخها هم باقی بماند تا ارتباط با خاستگاه اصلیش را از دست ندهد. رفیقدوست در سالهای اخیر به ثبت و ضبط خاطرات و بازگویی وقایع ایام ماضی سرگرم بوده و حالا هم گفت وگوهایش را یک جمله در بین به بیان خاطره ای ضمیمه می کند که شاید یافتن ارتباط آن با اصل بحث، کار هرکسی نباشد.


گفت وگوی ایسنا با محسن رفیقدوست را در ادامه می خوانید:
با وقوع اعتراضات و حوادث تابستان و پاییز ۱۴۰۱، برخی ناظران وضعیت آن ایام را با بهمن ۵۷ که به سقوط نظام شاهنشاهی منجر گردید مشابه دانستند و از خواست عمومی برای تغییر بنیادین در نظام سیاسی سخن گفتند، از دید شما وضعیت حکومت پهلوی در سالهای میانی دهه پنجاه چه تفاوتی با وضعیت امروز ایران دارد که نتایج مورد انتظار آن ناظران برآورده نشد؟
وضعیت امروز با آن زمان از هرجهت متفاوت می باشد. ایران چه در زمان قاجار و چه خصوصاً در زمان پهلوی مستعمره بود. در زمان رضاشاه مستعمره انگلیس بودیم و پس از ۲۸ مرداد مستمعره آمریکا شدیم که حتی نفوذی بیش از شاه در اداره امور کشور داشت. امروز اما همان کشور جوانانی تربیت کرده که رودرروی قدرت های بزرگ دنیا می نشینند و مذاکره می کنند. بعد از جهت سیاسی این تفاوت با گذشته وجود دارد. از جانب دیگر جایگاه رهبری امام راحل و مقدمه چینی او برای قیام را نباید نادیده گرفت که از جوانی به سیاست علاقه داشت اما پس از رحلت آیت الله بروجردی احساس کرد زمان مقدمه چینی برای قیام شروع شده است. در عین حال امام در رهبری قیام هدف مشخصی را دنبال می کرد و در پی اسلامی سازی ایران بود و مردم هم با این هدف همراهی کردند. از طرفی دستگاه حکومت هم در سال ۵۶ آن مقاله را در روزنامه اطلاعات چاپ کرد و امام با هوشیاری اوضاع را به دست گرفت و انقلاب ظرف حدودا ۱۷ ماه به پیروزی رسید.
یعنی جز اسلامی سازی ایران، مردم نسبت به مسائل اقتصادی یا اجتماعی روز اعتراضی نداشتند؟
امام قبل از این که از نجف به پاریس حرکت کنند در مصاحبه ای تاکید داشتند که می خواهم اسلام را پیاده کنم. وقتی که امام بر ایران حاکم شدند، بر سه نکته تاکید داشتند یکی ایدئولوژی که همان اسلام بود، دیگری مردم که با این ایدئولوژی همراهی کردند و آخری رهبری که از اواخر سال ۵۶ هم این سه باهم در اختیار امام قرار گرفت. آقای ناصر میناچی به خود من می‎گفت که وقتی امام در پاریس بود به دیدارشان رفتم و گفتم شما اینجا نشسته اید و خبر ندارید مردم مثل برگ درختان در خیابان به خاک می افتند و امام هم باخونسردی جواب داده بودند مگر من گفتم مردم را بکشند؟ خب نکشند. من غیر از قال الله و قال رسول الله چیزی نمی گویم و مردم هم خودشان به میدان آمده اند.
پس این مردمی که به میدان آمده بودند هیچ خواسته ای جز پیاده شدن اسلام نداشتند؟
آنچه در انقلاب ما خیلی بارز نبود مسائل اقتصادی بود. اما بله؛ رفع تبعیض های اقتصادی و جلوگیری از غارتگری مطرح بود اما نه این که مردم بگویند ما الان نان نداریم بخوریم؛ شعار انقلاب ما «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود. ما امروز هم به استقلال و آزادی به مفهوم کامل آن رسیده ایم. امروز در دنیا کشوری نیست که مثل ایران آزاد باشد و همه دشمنی ها با ما هم سر همین است که الگو نشویم تا دیگر کشورها هم بدانند اگر انقلاب اسلامی کنند چه آزار و اذیت هایی به همراه خواهد داشت.
به «جمهوری اسلامی» هم رسیدیم؟
در جمهوری اسلامی معانی بسیار نهفته است. آنچه مورد نظر مردم بوده این است که وقتی می گوییم جمهوری اسلامی، قوانین اسلام در آن اجرا و عدالت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در آن پیاده شود. ما در این یکی نتوانستیم آنچه خواست انقلاب و رهبری آن بود پیاده نماییم. مشکل هم همین است. البته دلیلش ایدئولوژی نیست، انقلاب نیست و مردم هم نیستند بلکه مقصر دولت هایی هستند که در چهل سال اخیر روی کار آمده اند. امام راحل و رهبری انقلاب هم بر این نکته تاکید داشته اند که دولت از اجرای امور اقتصادی فاصله بگیرد و آنرا به مردم بسپارد اما این اتفاق رخ نداده است. همه دولت هایی که از زمان امام راحل تا الان بوده اند یا نتوانسته اند یا معتقد نبودند و الان هم درد مردم همین است. کشور ما غنی است اما بلد نبودیم از آن استفاده نمائیم.
در ۱۵ سال اخیر شعارهای هرساله ای که رهبری انتخاب نموده اند اقتصادی بوده است و همه این ۱۵ سال هم دولت ها به آن گوش نکرده اند. رهبری انقلاب به مجموعه های دانش بنیان هم تاکید دارند تا هرچه در کشور نیست اما نیاز ماست را تولید کنند ولی منافعی در دستگاه های دولتی وجود دارد که مانع از شکوفایی این امر می شوند چونکه اگر قرار باشد همه چیز در کشور تولید شود خیلی از دکان ها تعطیل می شود. امروز در بخش نسبتاً بزرگی از جامعه مشکل زندگی مردم مطرح است که این خواست و هدف انقلاب نیست. قسمتی از آن به دلیل فشار خارجی و بخش دیگر به دلیل بی تدبیری ماست. اگر می خواهند با سازوکاری این فشار را کم کنند خوب است اما چاره کار سپردن امور اقتصادی به مردم است. اگر دولت این کار را بکند، این بخش «جمهوری اسلامی» در شعار انقلاب که خوب پیاده نشده است، به نتیجه می رسد و عدالت اقتصادی و اجتماعی آن زمان تحقق پیدا می کند.


همانطور که اشاره کردید امروز بخش های بزرگی از جامعه دغدغه معیشت دارند، چقدر این دغدغه و بروز و ظهور اعتراضی نسبت به آن می تواند یک امر هشداردهنده برای آینده جمهوری اسلامی محسوب شود؟
ما در چندین ماه گذشته در کشور با مشکلاتی مواجه بودیم اما اولاً شعارهای سرداده شده اقتصادی نبود، چیز دیگری بود. هرچقدر هم تلاش کردند کسانی که زیر فشار اقتصادی دارند را به صحنه بیاورند نتوانستند، برعکس وقتی نظام خواست عرض اندامی بکند اتفاقاً همان ها آمدند که امروز سفره شان کمرنگ تر شده است. آنطور که از دستگیرشدگان اغتشاشات و خاستگاه آنان باخبر شده ایم، طبقات ضعیف جامعه بسیار کمتر در بین آنان حاضر بودند، بیش از مرفهان یا نیمه‎مرفهان جامعه بودند که بدنبال چیزهای دیگری هم می‎گشتند. ضمن این که هم تشتت درمیانشان زیاد بود و هم «سر» نداشتند. کسانی هم که تلاش می کردند به عنوان «سر» مطرح کنند بدنام و فاسد بودند.
بله، اگر ما وضعیت را به حال خود رها نماییم، مردم عاصی می شوند. امروز بطور قطع اگر طبقه حقوق بگیر شامل کارگر و کارمند را جمع بزنیم ۳۵ میلیون از جمعیت کشور هستند که در عسرت قرار گرفته اند و زندگی سختی دارند، ما فریاد می زنیم و می گوییم نباید به آنان بی توجه باشیم. هرچند حالا دولت بدنبال مسکّن هایی برای آنان است و ما هم از آن حمایت می نماییم اما دولت باید خودرا کنار بکشد و کار را به مردم بسپارد – در همه جای دنیا آنچه که فساد است از دولت هاست وگرنه تاجر از تاجر رشوه نمی گیرد. باید انقلابی در دولت و مجلس رخ دهد و هرچه را که به اجرای اقتصاد مربوط است به مردم بسپارند. اخیراً بدنبال فروش اموال مازاد دولت هستند اما این هم موقتی و مسکّن است، خود دولت باید کوچک شود.
من در سال ۶۱ به دولت رفتم. یک مسئله ملتی و دولتی مطرح بود که ۹ وزیر موافق بودند و ۹ وزیر هم مخالف، من هم نشسته بودم و نگاه می کردم. از من پرسیدند رای تو چیست؟ گفتم اگر می خواهید من هم رای بدهم جلسه بعد رای گیری کنید و از همانجا به جماران رفتم و خدمت امام رسیدم و گفتم من از اقتصاد در حد سخنرانی دانشگاهی و منبری یا خواندن کتاب می دانم و اقتصاددان نیستم اما سئوالم از شما این است که کشاورزی، صنعت و تجارت دست چه کسی باشد؟ دولت یا مردم؟ امام گفتند این سه و مسکن باید دست مردم باشد. من عرض کردم گندم را می آوریم و با ۹۰ درصد سوبسید، نان می نماییم و به دست مردم می دهیم، امام گفتند اگر مشکلی ایجاد نمی کند به مردم بسپارید. این پرسش و جواب ها تکرار شد و امام یک جمله در آخر اظهار داشت که زندگی مردم را دست کارمند ندهید. الان ۴۰ سال است زندگی مردم دست کارمند است.
یعنی اگر این مشکلات اقتصادی که می‎گویید در سال های آتی بهبود یابد، آیا اعتراضاتی که در سالهای ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱ شاهد بودیم، در سالهای بعد دیگر تکرار نخواهد شد؟ خصوصاً که خودتان هم اشاره کردید اعتراضات اخیر به مسائل اقتصادی ارتباطی نداشت و بیشتر بر جنبه فرهنگی و البته سیاسی متمرکز بود.
همه مشکلات کشورها یک زیربنای اقتصادی دارد که اگر آن حل شود، بقیه آسان تر حل می شوند. شما وقتی سخنان همین سردار شهید سلیمانی که یک سپاهی غیرتی بود را می شنوید می گوید این دختر بدحجاب هم دختر من است. چرا می گوید؟ چون یک سری احکام هستند که با زور واکنش منفی به همراه دارد. باید بداند که چرا باید پوشیده باشد نه این که به زور پوشیده باشد. این خیلی کار دشواری نیست. من قبل از انقلاب رستوران های دانشگاه ها مثل تهران و علم و صنعت را اجاره کرده بودم و منظره ای را آنجا از تعدادی از دختران دانشجو دیدم و دو - سه جلسه با آنان بحث کردم، البته توقع نداشتم که آنان بروند و چادر سرشان کنند اما با آن هیبتی که می آمدند و آنجا می نشستند، نیامدند. همه شان با شلوار می آمدند چون برایشان تشریح کردم که با این پوشش دارد چه کار می کند؟ حتی یکی از آنان آمد و به من گفت تو نترسیدی؟ گفتم از چی؟ گفت من دختر سرلشکر فلانی هستم. گفتم من اصلاً پرسیدم دختر چه کسی هستی؟ دختر هرکس که می خواهی باش. امام ایران را اسلامی کرد حالا این که چقدر ما توانستیم تبعیت نماییم با ما بوده است.
ولی بنظر می رسد با نگاهی به شرایط امروز جامعه، تاکید بر موفقیت امر اسلامی سازی هم می تواند محل بحث و مجادله باشد...
ما در ایدئولوژی، قانون و ضوابط اسلامی هستیم اما در اجرا فاصله پیدا کردیم که ما مقصریم، نه انقلاب و امام. یکی از کوتاهی های نسل ما که از تیپ بازاری های همراه با امام بودیم - والان بیست وچند نفرمان بیشتر باقی نمانده اند - این بود که باید آنچه از امام گرفته بودیم به نسل بعدی منتقل می کردیم. از همین جهت است معتقدم در کنار انقلاب در اقتصاد در فرهنگ هم نیازمند انقلاب هستیم.
در شرایط فعلی و باتوجه به مشکلاتی که به آن اشاره شد آیا بازبینی در قانون اساسی هم می تواند به عنوان یک امکان برای حل تعدادی از مسائل محسوب شود؟
اگر بر فرض نیاز باشد ابزار آن موجود است. کشوری که امروز از نظر صنایع دفاعی در جایگاه بالایی قرار دارد و از جایی که در زمان جنگ محتاج اسلحه بود به جایی رسیده که ادوات دفاعی را صادر می کند، می تواند مشکلات دیگر را هم حل کند. البته از نظر من هم دشمن داریم و هم سوءمدیریت. باید از حوادث اخیر درس بگیریم. تعداد شهدای نیروی انتظامی از کشته های این حوادث بیشتر است چونکه خواستیم به دنیا نشان دهیم این افراد بدنبال اصلاح نیستند و خرابکاری می کنند. البته خیلی از این افراد هم متنبه شدند. بین شان جوانانی بودند که تحت تاثیر شرایط، شلوغ کرده بودند و نیازی نبود آزاد نشوند.
درس گرفتن از وقایع اخیر یعنی چه؟ دولت چه کند تا کار به جایی نرسد که اعتراضات مردم به خیابان ها منتقل شود؟
بهانه را باید گرفت. هرچند این دفعه بهانه مشکلات اقتصادی نبود و از ابتدا هم چیز دیگری می گفتند. اما همین اندیشمندان و صاحب نظرانی که به بخش های اقتصادی دولت معترض بودند چرا کاری نکردید تا مردم اینقدر تحت فشار نباشند، به شورای انقلاب فرهنگی هم گفته اند چکار می کردید که این همه جوان با شما بیگانه هستند؟ این معنای درس گرفتن از رخدادهای اخیر است.




منبع:

1402/01/07
17:03:34
5.0 / 5
387
تگهای خبر: اقتصاد , پرونده , حكم , دولت
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
X

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۵ بعلاوه ۳
محفل