نقد حجاریان به سیاست خیابانی
محفل: سعید حجاریان در یادداشتی با عنوان ˮچه پی فکندن در سیل بارِ این بندر؟ ˮ به اتفاقات اخیر در کشور پرداخت و اصرار کرد که همیشه باید به زمین سیاست وفادار ماند برای اینکه عرصه سیاست خصوصاً سیاست معمول است که در بلندمدت سایر عرصه ها را از خود متأثر و فرآیندهای اجتماعی را بازگشت ناپذیر می کند.
به گزارش محفل به نقل از ایسنا، در بخش اول یادداشت این تئوریستین جریان اصلاحات آمده است: اعتراضات شهریور و مهر ۱۴۰۱، که از پی جان باختن مهسا امینی به وجود آمد، دست کم از سه منظر قابل تحلیل است. سطح نخست، به اساس موضوع یعنی موجودیتی به نام گشت ارشاد شامل بنیان فقهی و بازوهای اجرائی آن اختصاص دارد. سطح دوم، به تحلیل کمّی و کیفی اعتراضات خصوصاً مسئله خشونت ناظر است. سطح سوم، به تحلیل مطالبه جامعه ی معترض و نسبت آن با سیاست مرتبط می باشد.
وی در ادامه این یادداشت اظهارکرده است: در مقام تبیین آنچه امروز در جامعه ایران می گذرد، ناگزیر از ارجاع به منحنی توزیع نرمال هستم. در میانه این منحنی وضعیتی تعادلی و بسامان مشاهده می شود که حداکثر فضا را به خود مختص کرده است و در طرفین، نوعی عدم تعادل و نابسامانی قابل تشخیص می باشد که بیان کننده بخش کمی از مطالبات جامعه است.
در بخش دیگری از این یادداشت سعید حجاریان با تأکید بر این که فعالیت گروهک ها و تروریسمِ سازمان مجاهدین خلق و جنگ هشت ساله ایران و عراق در فاصله سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷، دو طرف منحنی توزیع نرمال را متأثر کرد و نابسامانی را به سیاست ورزی و حتی «زیست روزمره» تحمیل کرد، ادامه داده است: در یک سو بخش بزرگی از مردم ایران قرار داشتند و در سوی مقابل مخالفانی که طی فرآیندی از صحنه سیاست داخلی محو شدند. بعد از آن و در فاصله سالهای ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶، سطح منازعه از درگیری های خونین و تروریسم به عرصه فرهنگ و اقتصاد و البته سیاست رسمی منتقل شد.
این تئوریستین جریان اصلاحات در ادامه این یادداشت ابراز عقیده کرد که دولت اصلاحات نقطه گسستی در این پیوستار بود و توانست تا حد زیادی به «استثنا» مهار بزند و با ایده «توسعه همه جانبه» سه ساحت فرهنگ و اقتصاد و سیاست را به قاعده و یا به تعبیری «نرمال» کند و میخ ثبات را بر زمین لرزان سیاست بکوبد.
وی همین طور در این نوشتار با مروری بر برخی حوادث سیاسی دوران اصلاحات از آنها به عنوان عواملی یاد کرد که موجب شد قله ی دوم خرداد به تدریج تراشیده شود و به سمت طرفین (محافظه کاران و براندازان) ریزش کرد.
وی در توصیف نتایج این وضع اظهار کرده است: محافظه کاران جملگی این رویدادها را به صحنه آرایی دولت اصلاحات تقلیل می دادند و براندازان ادعای زد و بند دولت اصلاحات و عبور آن از مردم را مطرح می کردند. بدین ترتیب بر وزن طرفین ضداصلاحات افزوده شد و «میانه قوی» تحلیل رفت و اصلاحات از قله به دره تبدیل شد و از آن پس منحنی «توزیع نرمال» به منحنی «دو کوهانه» -که بیان کننده قطبی شدن وضعیت است، تبدیل شد.
حجاریان همین طور در این یادداشت با اعلان اینکه در دولت محمود احمدی نژاد پروژه احیاء «وضعیت استثنایی» با سرعت و عمق بیشتر آغاز شد، ادامه داده است: به واقع کارویژه دولت های نهم و دهم استثناگرایی، معجزه و مجموعه ای از خرق عادت ها بود، که بسیار درباره ی آن سخن گفته شده است. بعد از آن، و با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و برآمدن دولت حسن روحانی با الهام از همان چارچوب ادعا کردم حاکمیت در یک روند طولانی به مصاف وضعیت نرمال رفته و وضعیتی استثنایی را پدید آورده است و از این وضعیت نمی توان خارج شد جز ورود به مسیر نرمالسازی که آنرا «نرمالیزاسیون» نامیدم. نرمالیزاسیون پادزهر وضعیت استثنایی کشور بود و حتی در آن وضعیت بر «دموکراسی» -یعنی دال مرکزی پروژه اصلاحات- رجحان می یافت؛ از ین جهت، خطاب به رییس جمهور وقت نوشتم: «اصلاح طلبی/اصلاح طلبان از دولت تدبیر و امید انتظار دموکراسی ندارند، فقط می خواهند وضعیت کشور نرمال شود.» و این خواست چیزی نبود جز تمهید شرایط زندگی عادی برای ایرانیان.
وی در ادامه با اعلان اینکه آن صورت بندی و تعابیر و خواست ها از دو سو مورد طعن و لعن واقع شد، اظهارکرده است: در دولت دوازدهم، پروژه نرمالیزاسیون از طرف همان دو نیروی یاد شده زیر ضرب رفت و فصل جدید سریال وضعیت استثنایی شروع شد و سطح منازعه این دفعه از زمین سیاست رسمی خارج شد و به خیابان انتقال یافت و به موازات آن از آبان ۱۳۹۸ به این سو طرح و نقش های وضعیتِ استثناییِ جدید یک به یک تمهید شد. خالی شدن زمین سیاست از سیاست که از بحران شناساییِ مطالبات جامعه و تعطیلی سازوکارهای حل منازعه شروع و به انتخابات زدایی از انتخابات انجامید.
حجاریان در ادامه به این پرسش که آیا می توان ضمن تمامیت خواهی از وضعیت نرمال سخن گفت بوسیله مقایسه تاریخی پاسخ مثبت داد.
وی در بخش دیگری از این یادداشت با طرح این سوال که درباره ی مطالبه امروز جامعه خودمان چه می توان گفت؟ افزوده است: نیم نگاهی به مواضع، کنش ها و واکنش های صحنه اعتراضی نشان میدهد مطالبات معوق که سابقاً صبغه ی سیاسی و بعضاً سیاستی داشتند، اینک پوست انداخته اند و در شعارهای غیرجدلی و همه شمول مانند «زن، زندگی، آزادی» بازآرایی شده اند. این روند نشان میدهد گرانیگاه مطالبات آنی جامعه از «سیاست» به «حق شهروندی» تغییر یافته است. اگر تا قبل از این دموکراسی، صندوق رأی و کنش سیاسی موجد «بازشناسی» و «احقاق حقوق» بود اینک مطالبه شهروندی چنین نقشی ایفا می کند. مطالبه ای که برخلاف دموکراسی –که عموماً به طبقه متوسط شهری تکیه داشت- فراطبقاتی شمرده می شود و هر شهروند بنا به تجربه زیسته اش ترجمه ای از آن به دست می دهد. حاملان این شعار از سویی، وضعیت قطبی بودن سیاست را که در منحنی دوکوهانه تبلور پیدا می کرد، نادیده انگاشته و با عبور از تحمیل ها از هر نوع آلترناتیو برساخته یا نمادهای اقتدارگرایی اعراض کرده اند. از طرف دیگر، با عبور از سیاست و سیاست ورزیِ کلاسیک سبکی جدید از مطالبه گری را به نمایش درآورده اند.
حجاریان در آخر یادآور شده است: اما نباید از یاد برد که همیشه باید به زمین سیاست وفادار ماند برای اینکه عرصه سیاست خصوصاً سیاست معمول است که در بلندمدت سایر عرصه ها را از خود متأثر و فرآیندهای اجتماعی را بازگشت ناپذیر می کند.
منبع: mahfel110.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب