ناگفته هایی از تصمیمات اقتصادی دولت روحانی؛
روایت جهانگیری از ارز ۴۲۰۰ تومانی
محفل: محفل: معاون اول دولت حسن روحانی می گوید ماجرای تعیین نرخ 4200 تومانی برای دلار که پس از اعلام این نرخ از طرف او به «ارز جهانگیری» معروف شد، از «جفاهای تاریخی است که اگر دولت به آن ورود نمی کرد با جهش عجیبی مواجه می شد.» جمله ای که آغازگر روایتی تازه و دست اول از وضع بازار ارز ایران در زمستان سال 96 است و در آن از نقش «ایادی برخی کشورهای منطقه» برای جمع آوری دلار از بازار ارز، از «خودداری روس ها» برای دادن ارز به ایران و از پیشنهاد علی لاریجانی رییس وقت مجلس شورای اسلامی برای ثبات نرخ تعیین شده خبر می دهد.
به گزارش محفل به نقل از ایسنا، کتاب «بدون دود و آتش و خون» که با عنوان فرعی «گزارشی تحقیقی درباره ی اثرات تحریم ها بر اقتصاد ایران» انتشار یافته و نوشته بهراد مهرجو، ولی خلیلی و آرش پورابراهیمی است، روایت های ناگفته ای از درون دولت دوازدهم دارد که بیشتر متمرکز بر مقطع تاریخی خروج آمریکا از برجام، شروع تحریم های بی سابقه دولت دونالد ترامپ مقابل ایران و تاثیر این اقدامات بر اقتصاد کشور است. دوره ای که اسحاق جهانگیری آنرا «جنگ اقتصادی» نامید و حسن روحانی از بی سابقه بودن تحریم های این دوره در طول کل حیات جمهوری اسلامی سخن گفت.
سه بخش آغازین این کتاب گزارش هایی از سه دیدار در سه مقطع زمانی نزدیک به هم با اعضای دولت دوازدهم ارائه می کند. دیدار اول بر سخنان حسن روحانی در جلسه ای با اعضای کابینه اش در ایام منتهی به پایان فعالیت دولت دوازدهم متمرکز است، روایت دوم به دیداری با اسحاق جهانگیری در بهار ۱۴۰۰ بازمی گردد و روایت سوم در خرداد همان سال طی دیدار نویسندگان کتاب با محمد نهاوندیان شکل می گیرد.
اسحاق جهانگیری در گفت وگوی خود با راویان کتاب سخنانش را با این جمله شروع می کند: «یکی از دلایلی که می خواهم در انتخابات شرکت کنم، اینست که به مردم بگویم طی این مدت چه بلاهایی سر آنها آوردند. این حرف ها را برای ثبت در تاریخ و اطلاع مردم به آنها باید گفت.»
آمریکایی ها کشتی به کشتی ما را تعقیب می کردند
او می گوید: «برجام حاصل تلاش ظریف، روحانی و مقام معظم رهبری بود. ترامپ آنرا بهم زد. اگر پس از ترامپ از برجام خارج می شدیم، الآن هیچ امکاناتی برای مذاکره نداشتیم و بدتر این که ترامپ را خوشحال کرده بودیم.» جهانگیری در این مصاحبه تاکید می کند که «عده ای انگار تمام منافعشان به این گره خورده بود که با تندروی، خواسته های امریکا را در ایران پیاده کنند. این ها دشمن ملت ایران هستند.» و بعد یادآور می شود: «همان موقع که بعضی از آقایان با سیاه نمایی مشغول این بودند که برای خودشان هوادار جمع کنند، دولت تمام توانش را گذاشت که در جنگ اقتصادی دو کار مهم انجام دهد. مسئله اول اداره اقتصاد و مسئله دوم دور زدن تحریم ها بود.»
معاون اول دولت حسن روحانی از قصد امریکا برای پیشگیری از فروش نفت ایران سخن می گوید و از تعقیب «کشتی به کشتی» امریکایی ها برای تحقق این هدف یاد می کند. جهانگیری به بخشی از مسائلی که طی دوران جنگ اقتصادی رخ داد اشاره می کند و ادامه می دهد: «وقتی سیستم بانکی آنها مقابل ما شد، تقریبا تمام مفرهای انتقال پول به ایران را بستند. در این مقطع مسئله اصلی ما جابه جایی پول های خارج کشور میان حساب ها بود. این کار را انجام دادیم. کار سختی بود. سخت تر این که چنین کاری را بدون این که یک دلار از منابع کشور هدر برود انجام دادیم.»
بعد از برجام ذخایر دلار در کشور به بالاترین سطح رسید
وی در بخش دیگری از این مصاحبه که به روایت نویسندگان، چهره اش را از خشم درهم می برد، می گوید: «در دولت دهم، قرار بود طی دو مرحله ۳۵۰ میلیون دلار از مرز آذربایجان به صورت پالت اسکناس به کشور بیاورند. بعد در تهران ۳۱ میلیون دلار نیامد و سرنوشتش معلوم نشد. اسکناس ها را برداشته بودند و کسی هم مسئولیتش را قبول نکرد. این ها را مردم باید بدانند. پس از برجام ذخایر اسکناس کاغذی دلار در کشور به بالاترین سطح رسید. وقتی تحریم شروع شد، این اسکناس ها را برای وقتی ذخیره کردیم که همه مرزها را به روی ما ببندند که با اسکناس و نقدی خرید نماییم.»
فولاد می بردیم و به اسم غیر ایران را به طرف چینی می فروختیم
معاون اول دولت روحانی به رفتار همسایگان بعد از اعمال تحریم های ترامپ اشاره می کند و می گوید: «در دوره قبلی تحریم ها حداقل امارات و کشورهای عربی همراه ایران بودند ولی در این دوره آنها هم با ما نبودند. دقت کنید که در این مقطع چطور باید صادرات می کردیم؟ فولاد می بردیم و به اسم غیر ایران به طرف چینی می فروختیم. پول به حساب یک شرکت چینی ریخته می َشد و درنهایت با چند واسطه دیگر پول به ایران می آمد. اما در این راه هیچ تلفات مالی صورت نمی گرفت.»
وسط میدان جنگ بودیم
او مدیریت کشور در شرایط تحریم ها را به حضور در وسط میدان جنگ تعبیر می کند و ادامه می دهد: «در اداره اقتصاد کشور سیاست تجاری جدید را پیش گرفتیم. ما هم خیلی چیزها را می دانیم. این که اقتصاد باید آزاد باشد، رقابت توسعه پیدا کند و قیمت گذاری اشتباه است. اما مگر در مورد شرایط عادی صحبت می نماییم. ما وسط میدان جنگ بودیم. در همین دوره زمانی برای اداره اقتصاد کشور و کنترل تقاضای ارز، واردات ۲ هزار و ۵۰۰ قلم کالا ممنوع گردید. واردات خودرو های بالای ۲۵۰۰ سی سی را ممنوع کردیم. در همین دوره با تمام سختی ها و بدبختی ها، مواد اولیه کارخانه ها تامین شد و هیچ کارخانه ای به علت عدم واردات مواد اولیه تعطیل نشد. این ها در چه زمانی رخ داد؟ وقتی که بتلذر جهانی به روی کشتی های ما بسته بود.»
چین تحت فشار امریکا چندین ماه کشتی های پتروشیمی ایران را در بنادرش معطل کرد
جهانگیری در بازگویی رخدادهای دوران جنگ اقتصادی به تاثیر تحریم ها بر رفتار کشورهایی همچون چین نیز اشاره می کند: «کشتی هایی که با ما کار می کردند با شماره پلاکشان تحریم شده بودند. یعنی اینطور نبود که مانند قبل بگویند استفاده از پرچم کشورهای دیگر ممنوع می باشد. بلکه گفته بودند هر کشتی با ایران کار کند، خود آن کشتی را از ناوگان حمل و نقل دریایی کنار می گذارند. به جهت اینکه کشتی ها بتوانند با ایران کار کنند، بارها و بارها باید مالکان آنها را عوض می کردیم. همین چین تحت فشار امریکا چندین ماه کشتی های پتروشیمی ایران را در بنادرش معطل کرد. با وجود تمام این مسائل ورود و خروج کالا به کشور متوقف نشد.»
روس ها به ایران ارز نمی دادند
در بخش دیگری از این گفتگو معاون اول رییس جمهوری در پاسخ به این پرسش که داستان ارز ۴۲۰۰ تومانی چیست؟ توضیح می دهد: «اینهم از آن جفاهای تاریخی است. اگر دولت در آن مقطع ورود نمی کرد، قیمت ارز جهش عجیبی پیدا می کرد. از چند هفته قبل تر ایادی برخی کشورهای منطقه در بازار ایران رخنه کرده بودند و دلار کاغذی جمع می کردند. اسفند سال ۹۶ کل ذخایر اسکناس بانک مرکزی به کمتر ۱۰۰ میلیون دلار رسیده بود. روس ها به ایران ارز نمی دادند. تصور تحریم کنندگان این بود که این وضعیت را ادامه دهند که فشار به تامین کالاهای اساسی برسد و داستانی مانند آنچه برای پوشک رخ داد، بازهم تکرار شود.»
هنوز هم معتقدم تعیین قیمت ۴۲۰۰ تومانی برای دلار تصمیم درستی بود
او به شب تعیین قیمت ارز اشاره می کند و می گوید: «این جمع بندی همه اعضای جلسه بود. من اعلام کردم. هنوز هم معتقدم در آن مقطع زمانی تصمیم درستی بود. همه می گفتند وضعیت ارز خراب است. رییس کل بانک مرکزی می گفت، باید ارز توزیع نماییم. دو سناریو وجود داشت. اول این که همین وضعیت را ادامه دهیم. اتفاق عجیبی هم نبود چونکه در طول دوره چهل سال گذشته، فقط هفت سال قیمت ارز آزاد بود. در دوره آقای هاشمی چندین نرخ ارز وجود داشت. در دولت اول آقای خاتمی ارز چندنرخی بود، بعد تک نرخی شد. در دولت احمدی نژاد هم ارز بازهم چند نرخی بود.»
قرار بود قیمت ارز بالاتر رود ولی روحانی مخالف بود
روایت جهانگیری از بحث سران قوا درباره ی تعیین نرخ ارز این است: «سناریوی دوم همین اتفاقی بود که اجرا شد. یعنی تعیین قیمت واحد. قرار بود که قیمت ارز به عدد بالاتری برود ولی آقای رییس جمهور مخالف بودند و درنهایت ۴ هزار تومان را پذیرفتند. بازهم بحث ها ادامه پیدا و کرد و قیمت ۴ هزار و ۲۰۰ تومان اعلام گردید. مسئله اینست که عدد فیکس نبود و قرار بود که بر مبنای شرایط تغییر کند. بعد گروه بندی کالایی شد و اختصاص ارز صورت گرفت. سه ماه بعد در جلسه سران سه قوه که سیاست های جدید ارزی بحث شد همان موقع آقای لاریجانی که رییس مجلس بودند، پیشنهاد داشتند که قیمت ۴هزار و ۲۰۰ تومان ثابت بماند و سران موافقت کردند.»
سال ۹۶ می خواستیم به سمت اصلاحات اقتصادی و توسعه برویم ولی تحریم ها بر سرمان خراب شد
وی در دفاع از سیاست های اقتصادی دولت در مقطع تحریم ها، تصریح می کند: «در مقطع شدت گرفتن تحریم ها ما کارهایی کردیم که با روحیات خودمان هم سازگار نبود. اگر تقاضا برای ارز با آن تصمیم کنترل نمی َشد، معلوم نبود بعدازآن چه اتفاقاتی برای کشور رخ می داد. در دوران تحریم ها مسائل کشور به طورکلی عوض شد. اقتصاد ایران نیازمند برنامه های اصلاحی بود. ما هم می دانستیم که چطور باید اقدام نماییم و اساساً در ابتدای سال ۹۶ موضوع این بود که به سمت اصلاحات اقتصادی و توسعه برویم ولی تحریم ها ناگهان روی سر اقتصاد ایران خراب شد. همه چیز را عوض کرد. در این مقطع زمانی مجبور شدیم مدام با بخش نامه و اقدامات ضربتی اقتصاد را اداره نماییم.»
خیلی از موضوعات را کسی نمی دانست
جهانگیری در ادامه سخنانش با یادآوری مقطعی که انتقادات گسترده ای به دولت صورت گرفت و گفته می شد در طول یک دوره زمانی شش ماهه، دولت بیشتر از ۱۲۰۰ بخشنامه صادر کرده است، اظهار می کند: «این ها را می دانم که به ما انتقاد می کردند. دلیلش اینست که شاید بسیاری از موضوعات را کسی نمی دانست. حتی بخش خصوصی هم شاید به درستی نمی دانست که دولت زیر بار چه فشاری قرار دارد. البته بسیاری از تصمیمات مقطعی بود و بعد از رفع بحران، به حالت قبل بازمی گشت. سال ۹۸ تنها ۱۵ میلیارد دلار منابع برای واردات کالاهای اساسی در اختیار داشتیم.»
وجود مجلس یازدهم برای اقتصاد به غیراز شوک هیچ چیز نداشت
به روایت کتاب، معاون اول دولت روحانی در بخش دیگری از این گفتگو بازهم عصبانی می شود و اخم هایش درهم می رود، همان زمان که از رابطه مجلس یازدهم با دولت یاد می کند: «حضور مجلس یازدهم به غیراز شوک برای اقتصاد هیچ چیز نداشت. در مورد ارز فشار آوردند. برای بورس جلسه می گذاشتند و وزرا را هم دعوت می کردند. بعد چند روز وضعیت بورس صعودی شد و این ها خوشحال شدند و گفتند که حاصل جلساتشان بوده ولی بازهم که بورس نزولی شد، خیلی بی سروصدا جلساتشان را جمع کردند. متأسفانه این مجلس حتی درک درستی نکرد که همه این فشارها و رفتارها در دورانی انجام می دهد که جنگ اقتصادی ادامه دارد و دولت به معنای واقعی تنهای تنهاست.»
رهبری گفتند اشکال شما اینست که دیر تصمیم گیری می کنید
او به جلسات خصوصی خودش با رهبری هم اشاره می کند: «ماه رمضان، پس از برگزاری نماز خدمت ایشان موضوعات را عرض کردم. ایشان گفتند، اشکال شما اینست که چرا دیر تصمیم گیری می کنید. مدتی بعد در مورد برخی کارهای مجلس نامه ای خدمت ایشان نوشتم و گفتم کارهای آنها امکان دارد اوضاع را بهم بریزد. شاید درزمانی کمتر از ۲ ساعت پاسخ دادند و نوشتند مطالب مهمی است و باید توجه گردد. بعداز این مجلس قانون بودجه را تصویب کرد.»
حاصل تحریم، فساد است
جهانگیری در این گفتگو حاصل تحریم، را فساد می داند و می گوید: «حجم تجارت ایران ۷۰ میلیارد دلار است. ۲۰ درصد این رقم در جیب کسانی می رود که در داخل کشور دنبال تحریم هستند. همین ها گروهی را در امارات بسیج می کنند که به ایران سرویس بدهند و درازای آن چندین برابر معمول مطالبه مالی کنند. گروه سومی در چین شرکت تأسیس می کنند و فقط قصدشان اینست که مشتری ایرانی داشته باشند که در دوران تحریم، آنها را سرکیسه کنند. مشخص است که کانال های ارتباطی آنها کجاست؟ پشتوانه آنها قدرت سیاسی در داخل ایران است. این ها با تحریم کاسبی می کنند. کاری هم به وضعیت مردم ندارند.»
به رئیسی گفتم از سال ۸۰ تابحال فساد کم شده یا زیاد؟
اختتام بخش سخنان معاون اول روحانی در این دیدار، اشاره به وجود فساد در دولت نهم است: «هنوز ارزهایی که در دولت احمدی نژاد هدر رفت، شناسایی نشده است. در موضوع فساد خیلی ها دستگیر شدند که در ارتباط با دولت ایشان بودند.» وی در نهایت از دیدار خود با سیدابراهیم رئیسی هم یاد می کند و حرف هایش با این جمله تمام می شود: یک مرتبه به آقای رئیسی گفتم، از زمانی که رهبری فرمان مبارزه با فساد را در سال ۸۰ داده اند، فساد زیاد یا کم شده است؟ وقتی که برخوردها دوگانه باشد، همین می شود. حالا هم از دل مبارزه با فساد فقط فساد بیرون می آید.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب