از نهم دی تا ششم ژانویه
محفل: پژوهشگر روابط بین الملل در یادداشتی نوشت: با نگاهی به حوادثِ ششم ژانویه ۲۰۲۰ درآمریکا، اهمیت راهبردی و ابعاد ملیِ حماسه ۹ دی ۱۳۸۸ در ایران بیشتر از قبل عیان می شود.
حدود یک سال از حوادث ششم ژانویه ۲۰۲۰ در آمریکا و رویدادهایی که منجر به رونمایی از یک شکاف عمیق اجتماعی و سیاسی در ایالات متحده داشت، می گذرد؛ حوادثی که صرفاً در تسخیر ساختمان کنگره ی این کشور خلاصه نمی گردد و ابعادی بسیار فراتر دارد. بازتاب این رویداد تا اندازه ای بود که «ریچارد هاس»، رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا صراحتا اعلام نمود که آنچه در روز ششم ژانویه در این کشور رخ داد، تصویری است که ابرقدرتِ سابق به جهان مخابره می شود.
با اتخاذ نگاه تحلیلی به حوادثِ شش ژانویه ۲۰۲۰ در ایالات متحده، اهمیت راهبردی و ابعاد ملیِ حماسه ۹ دی ۱۳۸۸ در ایران بیشتر از قبل عیان می شود؛ جایی که شکاف های اجتماعی و سیاسیِ حاصل از برگزاری یک انتخابات، نه توسط سیاستمداران و اِعمالِ اقداماتِ قانونی بلکه توسط خود مردم ترمیم می شود و سرمایه ی اجتماعی را زیاد می کند. بدیهی است که مبنای اتفاقاتی که سال ۲۰۲۰ در آمریکا رخ داد با جنس اعتراضاتی که در سال ۱۳۸۸ در ایران به وقوع پیوست، بسیار متفاوت می باشد و این دو رویداد، اساسا مبتنی بر انگاره های متفاوتی شکل گرفتند اما نباید این نکته را فراموش کرد که با مقایسه ی این دو حادثه، میتوان به تفاوتِ راهبردیِ سرمایه ی اجتماعی در دو کشور پی برد.
پس از وقوع حوادث ششم ژانویه در واشنگتن، غباری که روی شکافِ عمیقِ اجتماعی در ایالات متحده وجود داشت، به صورت کامل کنار رفت و آمریکایی ها با سوالاتِ بسیار مهمی روبرو شدند: «ما که هستیم؟ ارزش های بومی ما چیست و رویایی که به دنبالش می گردیم، کجاست؟» این سوالات که از چند سال پیش در محافل اندیشه ای این کشور مطرح شده بود و متفکرانی مانند «ساموئل هانتینگتون» و «فرانسیس فوکویاما» کوشیده بودند تا در کتاب های خود به بررسی آنها بپردازند، در پیِ این حوادث، تبدیل به جریان عمومی در جامعه ی آمریکایی شدند. در واقع، ششم ژانویه در آمریکا نشان داد که دیگر چسبی برای ایجاد وحدت ملی و رفع شکاف های اجتماعی در این کشور وجود ندارد و تعبیرِ «ایالات متفرقه» یا Divided States تبدیل به واقعیتِ امروزِ آمریکا شده است.
در طرف مقابل، حماسه ای که روز ۹ دی ۱۳۸۸ در ایران رقم خورد، نشان داد که محبتِ اهل بیت(ع) و ارادت به مراسم عزای سیدالشهدا(ع) می تواند در حکمِ قوی ترین چسبِ اجتماعی و محور وحدت ملی عمل کند و یک جریانِ اعتراضیِ منجر به ایجاد شکاف اجتماعی را در اوج، تبدیل به بستری برای هم افزایی کند و زمینه را برای خاموش شدنِ آتشی فراهم آورد که می رفت تا هم منافع ملی ایران را بسوزاند و هم تصویری غیرواقعی از جریانِ جاری در کشورمان به جهان مخابره کند.
بنا به نقل از مقامات غربی، رویدادهای سال ۸۸ در ایران، نگاه سیاستمدارانِ متخاصم را نسبت به کشورمان تغییر داد و اگر تا قبل از آن، جهت گیری آنها به سمتِ پذیرش حقوق ملت ایران و کنار آمدن با این مورد بود، ناگهان تبدیل به جریانی برای فشار حداکثری به ایران از راه اعمالِ شدیدترین رژیم تحریمی تاریخ ضد مردم کشورمان شد. این مسیر، در حوزه ی افکار عمومی بین المللی هم رخ می داد، اگر ماجرای ۹ دی اتفاق نمی افتاد. در واقع، حضور میدانیِ مردم در روز ۹ دی ۱۳۸۸ فارغ از این که توانست دامنه ی پیشرفت شکاف در جامعه ی ایرانی را مهار کند و التیامی بر زخمِ روزهای بعد از انتخابات ریاست جمهوری باشد، در حکمِ یک رسانه ی جهانی و بسیار اثرگذار هم عمل کرد و جلوی انتشار یک تصویرِ مغشوش از «رابطه ی مردم – حاکمیت در ایران» را در بین افکار عمومی جهانی گرفت.
حوادث ششم ژانویه در آمریکا و اقدامات قضایی گسترده که به دنبال آن صورت گرفت، تجلیِ سرزمینی بود که در حسرت «رویایِ آمریکاییِ جرج واشنگتن» می سوخت و حماسه ی ۹ دی در ایران، نمایشِ شفافِ این جمله ی تاریخیِ شهید سلیمانی بود که «ما ملت امام حسینیم...»
*مهدی خانعلی زاده، پژوهشگر روابط بین الملل