دو تبعید در یک روز
محفل: نخستین ماه فصل پاییز یادآور دو اتفاق تاریخی از سرنوشت رهبر جوان ترین نظام سیاسی جهان در قرن بیستم است. اتفاق اول تغییر شهر محل تبعید ایشان از شهر بورسای ترکیه واقع در 460 کیلومتری غرب آنکارا به نجف اشرف در عراق و اتفاق دوم تغییر شهر تبعید ایشان از نجف اشرف عراق به روستای نوفل لوشاتو در حومه شهر پاریس فرانسه به فاصله 13 سال از یکیدگر است.
به گزارش محفل به نقل از ایسنا، امروز ۱۳ مهرماه پنجاه و ششمین سالروز تغییر تبعیدگاه سیدروح الله موسوی خمینی از ترکیه به عراق در سال ۱۳۴۴ و چهل و سومین سالروز انتقال تبعیدگاه ایشان از نجف به پاریس در سال ۱۳۵۷ است.
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران که ۱۳ آبان ۱۳۴۳ با پرواز ساواک، تهران را به مقصد آنکارا ترک کرد و ۱۱ ماه در شهر بورسای ترکیه تحت شدیدترین پروتکل های امنیتی – حفاظتی تبعید شد با فشار رژیم پهلوی بر سال های دوریش از وطن افزوده شد. ایشان به همراه همسر، دو پسر، عروسها و نوههایشان در چنین روزی در سال ۱۳۴۴ با پروازی دیگر ترکیه را به مقصد نجف اشرف ترک کردند.
ایشان بعد از ۱۳ سال تبعید به نجف، در چنین روزی در سال ۱۳۵۷، بغداد را به مقصد پاریس ترک کرد اما این دفعه سیدمصطفی را برای همیشه در نجف اشرف جا گذاشت. پسر بزرگشان در تاریخ اول آبان ۱۳۵۶ به مرگ مشکوک به شهادت رسید و بنیانگذار انقلاب اسلامی به همراه همسر، یک پسر، دو عروس و نوه هایشان تا ۱۲ بهمن همان سال در نوفل لوشاتوی فرانسه در تبعید نگه داشته شدند.
تبعید به نجف
رهبر نهضت اسلامی در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۴۴ با برنامه ریزی های رژیم پهلوی، آنکارا را به مقصد نجف اشرف ترک کرد. این اقدام رژیم پهلوی با هدف منزوی کردن بیش از پیش امام خمینی از فقهای عظیم الشان شیعه انجام شد اما برخلاف پیش بینی ها و تصورات سران رژیم، ایشان از همان بدو ورود به نجف اشرف با استقبال خیلی از علما، روحانیون، طلاب و ایرانیان مقیم عراق روبرو شدند.
ماموران سازمان اطلاعات و امنیت کشور در نجف که از تداوم مبارزات سیدروح الله خمینی در نجف واهمه داشتند، تصمیم گرفت تمام کلاسهای درس و بحش و نوارهای سخنرانی ایشان در نجف را مشکل تر از قبل تحت کنترل درآورد بنا بر این در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۴۴ طرحی در این رابطه تهیه کرد.
هدف ساواک از این کار تشدید کنترل ها و زیر نظر گرفتن بیش از پیش امام امت، ممانعت از چاپ و توزیع اعلامیه، رساله و کتاب های فقهی ایشان، شایعه سازی و تبلیغات مقابل امام، جلوگیری از اعلام مرجعیت ایشان، پیش گیری از رسیدن وجوهات شرعی به امام و ایجاد تفرقه و اختلاف میان امام و علمای طراز اول عراق و نجف بود.
سازمان اطلاعات و امنیت کشور برای عینیت بخشیدن به امیال رژیم، طرح های گوناگونی را طراحی و به اجرا درآورد. همچون جذب افراد مورد اعتماد امام و جاسوسی از ایشان با هدف اطلاع از کلیه فعالیتها و اقدامات ایشان و اطرافیانشان که البته موفق به پیاده کردن این نیت نشد.
رفتارهای هوشمندانه امام خمینی و رعایت اصول امنیتی از طرف ایشان، اطرافیان و بیت ایشان، نقش زیادی در خنثی کردن توطئه های زنجیره وار ساواک داشت. شدت این اقدامات به حدی بود که به تایید یکی از اطرافیان امام، «اعلامیه ای از طرف ایشان صادر و در ایران چاپ و توزیع می شد اما علاوه بر ماموران، خبرچینهای ساواک در نجف هم از آن ناآگاه می ماندند و خبر صدور آن ماهها بعد آن هم از سازمان اطلاعات و امنیت مرکز می شنیدند.»
از دیگر اقدامات ساواک جلوگیری از مسافرت علما، روحانیون و طلاب طرفدار امام خمینی به عراق برای ملاقات ایشان بود. رئیس وقت ساواک به نمایندگی های این سازمان در عراق فرمان داده بود کلیه رفت و آمدهای منزل امام در نجف تحت کنترل باشد و ماموارن مشخصات افراد و اتومبیلهای تردد کرده به محدوده سکونت امام در نجف را به ایران مخابره کنند همین طور زوار ایرانی که به ملاقات ایشان می رفتند را شناسایی و معرفی کنند.
توافق الجزایر
پس از امضای توافقنامه ۱۹۷۵ الجزایر بین صدام حسین و محمدرضا شاه و کاهش اختلافات مرز آبی ایران وعراق در رودخانه اروندرود در اواخر سال ۱۳۵۳، سازمانهای امنیتی دو کشور در سال های بعد جلسات مشترکی را برگزار کردند که قسمتی از این جلسات برای محدود کردن کارهای امام خمینی بود. نتیجه دیدار مقامات امنیتی دو کشور تذکرات مقامات عراقی به امام و تنگتر کردن حلقه محاصره بیت ایشان شد که البته با مخالفت رهبر فقید کشورمان روبرو شد.
بخشی از همکاریهای اطلاعاتی ایران وعراق در دوران ریاست ارتشبد نعمت الله نصیری، سومین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور و بخش دیگر در دوره ریاست جدید ساواک انجام شد. این همکاری ها و تشدید محدودیتهای حکومت عراق مقابل امام، سبب شد رهبر فقید انقلاب اسلامی تصمیم خود برای ترک عراق و مهاجرت به فرانسه را قطعی کند.
با وجود تمام محدودیت های نصیری برای رهبر فقید انقلاب اسلامی در دوران تبعید، ایشان از همان شروع حضور در ترکیه و سپس عراق، اعتراضات خودرا آشکارا بر ضد حکومت ادامه داد. اما در سخنرانی ها، اعلامیه ها و موضع گیری های سیاسی خود در دوران تبعید، مخالفت های صریحی با حکومت و اقدامات ساواک داشتند. همچون در نامه سرگشاده ای که در ۲۶ فروردین ۱۳۴۶ خطاب به امیرعباس هویدا، نخست وزیر وقت کشور نوشتند به تشریح خیانتهای شاه و دولت پرداختند و انتقادات تندی را متوجه ساواک و اقدامات غیر انسانی ماموران این سازمان کردند.
ایشان از نقش سازمان اطلاعات و امنیت در ایجاد فضای سیاسی و اجتماعی ناسالم و غیر قابل تحمل در کشور سخن گفتند و با اشاره به فرار دهها نفر از متخصصان کشورمان و مهاجرت به کشورهای خارجی، عملکرد نادرست ساواک را عمده دلیل گسترش بیش از پیش این مسئله عنوان کردند.
امام خمینی در سخنرانی ها و اعلامیه های خود به اعمال شکنجه از طرف ساواک و تضییع بدیهی ترین حقوق سیاسی، اجتماعی، فردی و خصوصی مردم ایران اشاره می کردند و از جنایاتی که توسط این سازمان به مردم روا شده بود سخن گفتند.
با شروع همراهی مردم کشورمان با امام و بر ضد رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۶، انتقادات امام از عملکرد ساواک افزوده شد و در بیشتر سخنرانی ها، مصاحبه ها و اعلامیه های خود از این سازمان انتقاد کردند. رژیم شاه بعد از ناامیدی از سکوت امام، دست به کارهای سیاسی مقابل ایشان برای محدود کردن بیش از پیش امام زد و زمینه اخراج ایشان از عراق را به وجود آورد.
به دنبال این تصمیم اول مهر ۱۳۵۷ بیت امام در نجف اشرف به وسیله نیروهای نظامی و امنیتی رژیم بعث محاصره شد و رفت و آمد بیت ایشان کنترل و محدود شد. انعکاس این خبر با خشم گسترده مردم سلمان ایران و عراق و دیگر کشورهای جهان شد.
رییس سازمان امنیت عراق در دیدار با امام خمینی گفته بود که شرط تداوم اقامت ایشان در عراق، دست کشیدن ایشان از مبارزه و دخالت نکردن امام در سیاست است و در مقابل امام نیز با قاطعیت پاسخ داده بودند که به خاطر مسؤولیتی که در مقابل امت اسلام دارد حاضر به سکوت کردن و مصالحه با رژیم بعث نیست.
مهاجرت به پاریس
ایشان که به هیچ وجه حاضر به ترک مبارزه نبودند، ابتدا تصمیم به مهاجرت از عراق به سمت سوریه گرفتند اما به سبب تیرگی روابط بین عراق و سوریه تصمیم گرفتند بوسیله خاک کویت عازم سوریه شوند. ایشان ۱۲ مهر ۱۳۵۷ شهر نجف را به مقصد مرز کویت و عراق ترک کردند. با وجود اینکه اجازه ورود امام به کویت با صدور ویزا برای ایشان صادر شده بود اما دولت کویت در همکاری با رژیم پهلوی از ورود امام به کویت جلوگیری کرد. با ممانعت مقامات کویتی از ورود امام به خاک کویت، ایشان به شهر بصره رفتند و شب را در آنجا سپری کردند و بعد از مشورت تصمیم گرفتند فردای آن روز به پاریس هجرت کنند.
۱۳ مهر ۱۳۵۷ روز تاریخی دیگری در هجرت امام از نجف به پاریس بود.
ایشان در پیامشان که ۱۴ مهر ۱۳۵۷ خطاب به ملت ایران نوشتند، دلیلهای این سفر را اینطور تشریح کردند: «اکنون که من به ناچار باید ترک جوار امیرالمومنین مقابل السلام را نمایم و در کشورهای اسلامی دست خودرا برای خدمت به شما ملت محروم که مورد هجوم همه جانبه اجانب و وابستگان به آنان هستید، باز نمی بینم و از ورود به کویت با داشتن اجازه، ممانعت نموده اند، به سمت فرانسه پرواز می کنم. پیش من مکان معینی مطرح نیست؛ عمل به تکلیف الهی مطرح است. مصالح عالیه اسلام و مسلمین مطرح است. ما و شما، امروز که نهضت اسلامی به مرتبه حساسی رسیده است، مسؤول هستیم. اسلام از ما انتظار دارد.»
امام و همراهانشان همان روز از نجف به بغداد رفتند و ۱۵ مهر به پاریس انتقال یافتند.
رهبر فقید انقلاب اسلامی دو روز بعد در منزل یکی از ایرانیان در نوفل لوشاتو سکونت کردند. مأمورین کاخ الیزه نظر رئیس جمهور فرانسه در خصوص اجتناب از هرگونه فعالیت سیاسی را به امام ابلاغ کردند. ایشان نیز در واکنش تندی گفتند: «... اینگونه محدودیت ها خلاف ادعای دموکراسی است و اگر او ناگزیر شود تا از این فرودگاه به آن فرودگاه و از این کشور به آن کشور برود باز دست از هدف هایش نخواهد کشید.»
ژیسکاردستن، رئیس جمهور وقت فرانسه در خاطرات خویش نوشته است که دستور اخراج امام از فرانسه را صادر کرد ولی در آخرین لحظات نمایندگان سیاسی رژیم پهلوی، خطر واکنش تند و غیرقابل مردم ایران را به وی گوشزد کردند و در مورد عواقب آن در ایران و اروپا به او هشدار دادند.
امام خمینی، اعضای خانواده و بیت ایشان چهار ماه و یک هفته را در حاشیه شهر پاریس در نوفل لوشاتو سکونت کردند طی این مدت نوفل لوشاتو به یکی از روستاهای مهم جهان تبدیل شد. امام در طول این مدت مصاحبه های گوناگون و دیدارهای مختلفی را با رسانه ها و اندیشمندان و ایرانیان مقیم فرانسه و حتی شهروندان فرانسوی و غیرفرانسوی ساکن یا مهاجر به نوفل لوشاتو داشتند.
ایشان در مصاحبه ها و سخنرانی هایشان ابعاد و جزئیات حکومت سیاسی مدنظرشان را برای جهانیان بازگو کردند.
منابع:
صحیفه امام، جلد ۲، ص ۱۲۳ تا ۱۲۷
صحیفه امام، جلد ۳، ص ۴۸۱ تا ۴۸۲
منبع: mahfel110.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب