در گفت و گو با محفل؛
علایی: دولت سیزدهم برای حل چالش ها راهبردهای جدید تدوین کند
فعال سیاسی، تلاش دولت ها برای حل چالش های کشور را ناموفق عنوان نمود و اظهار داشت: دولت سیزدهم با بازبینی در سیاست های منتج به این چالش ها، مطالعه جدیدی در تمامی راهبردها انجام دهد تا اشتباهات تکرار نشود.
حسین علایی روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره معرفی کابینه سیزدهم، اظهار داشت: کابینه و مسائل سیاسی برای مردم اهمیت زیادی دارد و به این مساله حساسیت بالایی نشان می دهند و همه در پی این هستند تا کسانی در دولت قرار می گیرند بتوانند تحولی در سیاست و حل چالش ها و معضلات ایران ایجاد کنند.
این کارشناس مسائل راهبردی افزود: دولت ها آمده و رفته اند و چالش ها ثابت مانده اند. حالا دولت جدید که روی کار آمده است، می تواند با تلفیقی از وزرا، چالش های بزرگی که هم اکنون به ابرچالش ها در زمینه آب، خشکسالی، محیط زیست، بیکاری و خانواده تبدیل گشته اند را حل کند یا این که فقط نفرات تغییر می کنند و سیاست های نادرست و چالش ها همچنان ثابت می مانند.
علایی اشاره کرد: مسائل و مشکلات کشور روشن و مشخص است و چاره هایی که تا حالا بوده، پاسخی به این چالش ها نداده است. بدین سبب اولین گام، بازبینی در سیاست هایی است که منجر به بروز این چالش ها شده است.
استاد مدعو دانشگاه تهران، در ادامه به تجربه تدوین سند چشم انداز ۱۴۰۴ اشاره و اشاره کرد: کسانی که سند چشم انداز را تدوین و تصویب کرده اند باید بگویند چگونه می خواهند با این سیاستگذاری ها به آن مرحله برسیم و اگر نرسیدیم چرا تحول در سیاست ها اعمال نمی کنند؟ مگر ما از کشورهای پیرامون چه چیزی کم داریم که خیلی از مسائل خودرا حل کرده اند و ما هنوز نتوانسته ایم.
وی افزود: مگر ایران مرکز جغرافیایی منطقه و دارای ژئوپلتیک بسیار باارزش نیست؟ پاسخ دهند چرا مرکز توزیع یا هاب انرژی به کشورهای فاقد انرژی منتقل شده است. در صورتیکه مناطق حاشیه ای کشور خالی از جمعیت می شود. چرا در بیابان های خشک و بی آب و علف کشورهای همسایه افراد حتی از اروپا جهت زندگی منتقل می شوند؟
علایی اشاره کرد: بدین سبب تا در سیاست های کلان بازبینی نشود، چالش ها رفع نمی شوند. هر وزیری می آید و می رود. فرض کنید حالا یک وزیر تحرک بیشتری دارد و فعال است و وزیری دیگر ممکنست کمتر، اما زمانی که راهبرد و مسیر کشور اشتباه باشد هر وزیری که فعالیت بیشتری انجام دهد مسیر را غلط تر پیش می برد.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: دولت سیزدهم اگر می خواهد کاری انجام دهد باید مطالعه جدیدی در تمامی راهبردها انجام دهد بااینکه این مساله فقط بر عهده دولت نیست. اولین گام بزرگ دولت سیزدهم این است که ببیند اشتباهات در همه حوزه ها چه بوده و آنها را تکرار نکند.
علایی افزود: بطورمثال اگر مسکن مهر، مشکل مسکن را حل کرده، این پروژه را ادامه دهد، اما اگر مسکن مهر به چالش ها اضافه کرده، آن را دنبال نکنند. بدین سبب باید روی این موضوعات، مطالعه و کار شود. اگر دولت در راهبردها تجدیدنظر اساسی نکند فقط بر تعداد چالش ها می افزاید.
وی تصریح کرد: یکی از معضلات کشور، مداخله نابجای دولت ها در اقتصاد و قیمت گذاری است. دولت ها به سبب این که علاقمند بودند کالاها ارزان به دست مردم برسد موجب شدند کالاها عملا گران تر شوند. بطورمثال دولت، مرغداری ها را تحت فشار قرار داد و آنها هم جوجه نریختند و حالا مرغ کیلویی ۴۰ هزار تومان شده است. بدین سبب دولت نباید در قیمت گذاری های تولیدات آزاد دخالت کند.
علایی، مداخلات دولت را از معضلات کشور عنوان نمود و اظهار داشت: دولت باید اقتصاد را آزاد بگذارد. شعار انقلاب اسلامی؛ «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» است اگر به آزادی پایبند باشیم، خیلی از مسائل حل می شود. اگر دولت اجازه می داد که مردم آزادانه کالاهای مختلف را تولید و توزیع کنند خیلی از این مسائل به وجود نمی آمد.
وی بر لزوم نقش سیاستگذاری و ریل گذاری دولت در زمینه اقتصاد تاکید و عنوان کرد: دولت نباید در قیمت گذاری مداخله کند و بازار را آزاد بگذارد. اگر می خواهد روی قسمتی از قیمت گذاری نظارت کند می تواند کالا را بخرد و به قیمتی که دوست دارد به مصرف کننده هدف واگذار کند نه این که کاری کند تا تولیدکننده تمایل به تولید را از دست بدهد. بدین سبب باید نگاه به اقتصاد تغییر کند چون اقتصاد دولتی جز زیان و ضرر برای کشور هیچ فایده ای ندارد.
نگذاریم شرق و غرب از ایران استفاده ابزاری کنند
علایی درباره سیاست خارجی دولت سیزدهم، اظهار داشت: همانطور که در قانون اساسی آمده است جمهوری اسلامی ایران باید تلاش کند با همه کشورهای جهان به جز رژیم صهیونیستی رابطه برقرار کند. برای اینکه برقراری رابطه و ارتباط با همه کشورها، منافع ملی ایران را تامین می کند. شعار انقلاب اسلامی، «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» است و باید میان آن توازن ایجاد نماییم بطورمثال نباید بگذاریم شرق از ابزار ایران برای ارتباط با آمریکا و آمریکا هم از ایران برای مدیریت شرق استفاده نماید.
این کارشناس سیاسی افزود: باید از ظرفیت های بین الملل برای پیشرفت و اعتلای ایران استفاده نمائیم. بدین سبب تا جایی که می شود باید اختلافات سیاسی را کاهش و روابط جهانی را گسترش دهیم.
علایی در ادامه به تصمیم تاریخی رهبر کبیر انقلاب اسلامی برای اختتام دادن به جنگ تحمیلی اشاره نمود و اظهار داشت: امام خمینی (ره) وقتی در سال ۱۳۶۷ حس کرد که ادامه جنگ به نفع ایران نیست با یک چرخش بزرگ، جنگ را خاتمه داد. این مدل می تواند همچنان، سرمشق و الگوی ما باشد و باید در وضعیت لزوم و بصورت حساب شده، از آن استفاده نمائیم.
وی اضافه کرد: برای حل مسائل و دشمنان فعلی نیز همین گونه است بطورمثال در برخورد با آمریکا می توانیم به شکلی عمل نماییم تا خودمان قوی شویم نه اینکه آنها قوی شوند و بتوانند ما را ضعیف کنند. اینها مسائل اصلی کشور است که باید دولت ها به آن بپردازند.
علایی با اشاره به روابط خصمانه آمریکا مقابل ایران، اظهار داشت: چالش هسته ای در دوران دونالد ترامپ رئیس جمهوری سابق آمریکا به اوج خود رسید. در تاریخ بشر عظیم ترین فشارهای اقتصادی و سیاسی بر ایران وارد شد و رنج ایرانیان به بالاترین سطح رسید، بطوریکه آمریکا هیچ زمانی در چنین شرایط وخیم و خصمانه ای با ایران نبوده است.
عضو هیات علمی مدیریت راهبردی دانشگاه امام حسین (ع)، اضافه کرد: دولت ترامپ به شکل رسمی سیاست فشار حداکثری مقابل ایران را اعمال کرد و تمام تجربه تاریخی اعمال تحریم مقابل کشورهای دیگر را مقابل جمهوری اسلامی ایران به کار برد تا مردم و دولت کشورمان را تسلیم کند.
علایی در ادامه به دوران ریاست جمهوری جو بایدن اشاره نمود و اظهار داشت: با آمدن بایدن انتظار می رفت که او بلافاصله به برجام بازگردد برای اینکه سیاست های ترامپ را نادرست قلمداد کرده و به صراحت خروج ترامپ از برجام را کار اشتباهی دانسته بود. اما دولت دموکرات بایدن بازگشت به برجام را منوط به مذاکره و توافق جدید کرد.
وی تصریح کرد: در این چارچوب، دولت جمهوری اسلامی ایران با کشورهای۱+۴ وارد مذاکره شد و آمریکایی ها از آن طریق به شکل غیر مستقیم وارد مذاکرات شدند و همه انتظار داشتند که این مذاکرات زود به نتیجه برسد اما آمریکا حاضر نشد بلافاصله تحریم ها را بردارد. از طرف دیگر، ایران به جهت اینکه شاهد خروج خودسرانه آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم ها نباشد خواهان تضمین و راستی آزمایی شد.
این کارشناس مسائل راهبردی افزود: این مسایل موجب شد تا با گذشت ۶ ماه از روی کار آمدن بایدن، به جز مذاکره کار دیگری انجام نشود. بدین سبب یکی از چالش های دولت سیزدهم مذاکرات وین است.
آمریکا بزرگترین مزاحم و مانع پیشرفت و توسعه ایران است
علایی در ادامه به چالش دیگر سیاست خارجی دولت سیزدهم اشاره نمود و اظهار داشت: چالش بزرگ دیگر این است که بالاخره ایران با آمریکا می خواهد چه کند؟ آمریکایی ها نشان داده اند در این چهار دهه بزرگترین مزاحم و مانع پیشرفت و توسعه ایران هستند و مساله چگونگی رابطه ایران و آمریکا غیر از موضوع هسته ای همچنان یکی از چالش ها خواهد بود.
نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه افزود: نظام سلطه گر آمریکا جلوی مبادلات کشورهای مختلف با ایران را گرفته است، بطوریکه حتی کشورهای دوست هم حاضر نیستند با ایران، مبادلات رسمی انجام دهند و پول های ایران را برگردانند. این مساله از با اهمیت ترین چالش های دولت سیزدهم است.
علایی تصریح کرد: یکی دیگر از چالش هایی که از گذشته باقی مانده است لزوم تغییر در سیاست خارجی ایران و محاسبه هزینه و فایده سیاست ها و تصمیمات است. معتقدم همانطور که در گذشته با شوروی روابط خوبی نداشتیم و در اواخر جنگ تحمیلی بازبینی انجام شد، مساله کاهش تنش با آمریکا هم باید با لحاظ تامین منافع ملی ایران مورد بازبینی قرار گیرد.
ریشه مشکلات معیشتی به سیاست خارجی باز می گردد
علایی در ادامه با اهمیت ترین چالش داخلی دولت سیزدهم را وضع معیشتی عنوان نمود و اضافه کرد: ریشه مشکلات معیشتی به سیاست خارجی و بخش کمی از آن به مدیریت داخلی بازمی گردد. مدیریت داخلی اهمیت دارد اما تا وقتی ایران امکان مبادله رسمی و قانونی و بدون دغدغه با سایر کشورها را نتواند برقرار کند مسائل اقتصادی کشور بسادگی حل نمی گردد. باید توجه داشت که برای رونق اقتصادی کشور نیاز به سرمایه گذاری های داخلی و خارجی دارد.
این کارشناس مسایل سیاسی درباره ادامه مذاکرات هسته ای از طرف دولت سیزدهم، عنوان کرد: اگر دولت سیزدهم بخواهد مذاکره کند باید تمام انتقادها به مذاکرات برجام را در توافق وین لحاظ کند که انجام چنین کاری به طولانی شدن مذاکرات و ادامه تحریم ها منجر می شود و در صورت قطع مذاکرات و اگر بخواهد مذاکرات را ادامه ندهد با سایر کشورهای عضو برجام گرفتار چالش می شود.
نباید به هیچ کشوری بعنوان متحد نگاه کرد
علایی با اشاره به تاثیرگذاری چین و روسیه در مساله هسته ای، اظهار داشت: برای مساله برجام رابطه خوب با روسیه و چین لازم است ولی کافی نیست. نمی توان و نباید به هیچ کشوری بعنوان متحد نگاه کرد.
این کارشناس مسائل راهبردی، وضعیت دولت سیزدهم در برخورد با مسائل هسته ای را به دو لبه قیچی تشبیه کرد و اظهار داشت: دولت باید هم برجام را به نتیجه برساند و هم از آن خارج نشود چون در صورت خروج از برجام به غرب برای افزایش فشار بر جمهوری اسلامی، فرصت می دهد.
علایی درباره رویکرد اصولگرایان در مورد برجام، اظهار داشت: میان اصولگراها طیف های مختلفی وجود دارد؛ از گروههایی که کاملا از برجام حمایت می کنند تا کسانی که می گویند برجام را باید آتش زد، از افرادی که معتقدند مذاکرات برجام باید سریعتر به نتیجه برسد تا کسانی که می گویند باید از برجام خارج شد، وجود دارد. بدین سبب طبیعی است که هرچه مذاکرات طولانی تر و شرایط توافق مشکل تر شود اختلاف میان اصولگرایان و گروهای سیاسی افزایش می یابد.
وی، درباره تاثیر روابط ایران و غرب در رویکرد اعراب در قبال کشورمان، اظهار داشت: به میزانی که مسائل و اختلافات ایران با آمریکا کم شود، کشورهای عربی و منطقه به سمت ایران گرایش پیدا خواهند کرد. از طرف دیگر با شدت گرفتن اختلافات با غرب، این کشورها فاصله و دوری خودرا با ایران می افزایند. تجربه تاریخی قبل و پس از انقلاب این مساله را نشان میدهد.
بسیاری از کشورها تمایل ندارند مسائل ایران و آمریکا حل شود
علایی تصریح کرد: زمانی که رژیم شاه بهترین روابط را با آمریکا داشت کشورهای عربی دست پهلوی دوم را می بوسیدند برای اینکه آمریکا توجه بیشتری به ایران داشت. بنا بر این خیلی از این کشورها تمایل ندارند که مسائل ایران و آمریکا حل شود برای اینکه می دانند به میزانی که مسائل ایران با آمریکا حل شود و خصومت ها کاهش پیدا کند، ارزش و اهمیت کشورهایی چون عربستان و دیگر کشورهای عرب منطقه برای آمریکا کاهش پیدا می کند.
این کارشناس مسائل سیاسی، افزود: اگر عربستان برای آمریکا اهمیت و ارزش پیدا کرده است به سبب خصومت ایالات متحده با ایران است و اگر این خصومت کاهش پیدا کند، عربستان ارزش چندانی برای آمریکا نخواهد داشت. زمانی نفت جزو محصولاتی بود که آمریکا بسیار به آن توجه داشت اما نفت دیگر ارزش سابق خودرا ندارد و آمریکا نیاز ندارد تا از عربستان نفت وارد کند و خود، تبدیل به صادرکننده نفت شده است.
وی افزود: هم اکنون که مشکل بزرگ آمریکا، چین است باید از این فرصت با شیوه های مناسب برای تامین منافع ملی بهره برد.
پاکستان از گذشته افغانستان را حوزه نفوذ خود تلقی می کند
علایی درباره رویکرد تهران در قبال تحولات افغانستان و مخاطرات همسایگی احتمالی ایران با طالبان، اظهار داشت: زمانی که آمریکایی ها متوجه شدند که دارند در افغانستان به سرنوشت شوروی گرفتار می شوند و در آنجا باید هزینه های هنگفت و تلفات بالا بدهند به این نتیجه رسیدند که مدیریت افغانستان را به یکی از کشورهای دوست خود یعنی پاکستان واگذار کنند.
نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه، افزود: پاکستان از گذشته افغانستان را حوزه نفوذ خود تلقی می کرده است و بوسیله قوم پشتون و تشکیل گروه طالبان، در پی این بوده تا در سیاست های اداره افغانستان حضور دائمی داشته باشد. بدین سبب بنظر می رسد آمریکایی ها در مذاکرات با اسلام آباد، به این نتیجه رسیدند که باید آینده سیاسی افغانستان را به دست پاکستان بسپارند و بوسیله طالبان در آنجا منافع خودرا تامین کنند.
وی اضافه کرد: واقعیت این است که طالبان در سالهای قبل هیچ وقت نیروهای آمریکایی را مورد هجوم قرار نداده و همیشه به دولت و نیروهای افغانستانی حمله کرده و بیشترین تلفات را به مردم افغانستان وارد کرده است.
علایی اشاره کرد: از جانب دیگر، از نظر اعتقادی، طالبان بعنوان یک گروه بسیار متحجر و عقب افتاده، دو خاصیت بسیار خطرناک دارد؛ یکی اینکه بسیار قوم گرا و متکی به قوم پشتون است و برای سایر اقوام افغانستان در ساختار حکومت آینده سهمی قائل نیست. همین طور افراد طالبان ضد سایر فرقه های اسلامی همچون شیعیان هزاره و تاجیک هستند.
این کارشناس مسائل سیاسی افزود: آمریکا می خواهد در افغانستان حکومتی بر سر کار بیاید که گرایش و همسویی با سیاست های ایران نداشته باشد و بهترین گروه دراین زمینه طالبان است. بنا بر این زمانی که آمریکا آغاز به خروج نظامی از افغانستان کرد، طالبان بدون جنگ جدی و فقط با پول و رعب و وحشت خیلی از مناطق افغانستان را اشغال کرد. بدین سبب فکر می کنم آمریکایی ها به شکل برنامه ریزی شده و با مدیریت پاکستان، به تدریج حکومت افغانستان را به طالبان واگذار می کند.
وی درباره رویکرد ایران مقابل تحولات افغانستان، اظهار داشت: مذاکره ایران با طالبان، سیاست پسندیده و درستی است بالاخره این واقعیتی است که در صحنه افغانستان رخ می دهد و ایران مقابل این واقعیت باید بتواند با مذاکره، سطح دشمنی های آینده را کم کند و تا جایی که می تواند منافع خودرا تامین کند.
بیشتر کشورهای عربی حیات خودرا وابسته به حمایت آمریکا می دانند
علایی درباره اهداف برخی کشورهای عرب برای نرمال سازی روابط با رژیم صهیونیستی، اظهار داشت: بیشتر کشورهای عربی حیات خودرا منوط به حمایت آمریکا می دانند و آمریکا هم سالیان دراز در پی حل مساله روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی است. البته دولت های مختلف آمریکا در این مساله تاکتیک های متفاوت داشته اند اما همه آنها در پی برقراری روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی بوده اند.
این کارشناس سیاسی اضافه کرد: ابتدا ارتباط رژیم صهیونیستی را از کشورهای مصر و اردن شروع کردند و بعد از آن ترکیه برای برقراری رابطه پیشتاز شد و سپس اهتمام کردند در جهان اسلام، مساله فلسطین را بعنوان یک دغدغه اسلامی و عربی از دستور کار دولت ها خارج کنند.
وی، حیات سیاسی حاکمان حاشیه خلیج فارس را وابسته به حمایت آمریکا توصیف و اشاره کرد: آنها به تدریج خواسته های مخفی آمریکا را به سبب فشار ترامپ به شکل علنی دنبال کردند. بنظر می رسد این سیاست ادامه پیدا کند چون مردم در کشورهای عربی در شرایطی نیستند که بتوانند بر حاکمان کشورهای خود فشار وارد کنند. بطورمثال تا مردم مصر حکومت را از دست حسنی مبارک خارج کردند به سرعت عربستان و آمریکا وارد عمل شدند و ورق را برگرداند و به سمتی که می خواستند بردند.
گفت وگو از شیما علایی کاشانی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب