سه ضلعی شرقی و نظم آینده جهانی
تحلیل گران مسائل بین الملل همزمانی رایزنی ها برای همكاری بلندمدت میان ایران، چین و روسیه را پیامی آشكار به كاخ سفید و چالشی برای یكجانبه گرایی آمریكا و نظم بین المللی مورد نظر واشنگتن ارزیابی می كنند.
حدود یک ماه قبل مبحث برنامه جامع همکاری ایران و چین بعنوان نخست رسانه ها تبدیل شد و سپس کارشناسان از داخل و خارج ایران به بیان دیدگاه های مثبت و منفی نسبت به آن پرداختند.
جمهوری اسلامی ایران نقشه راهی را با جمهوری خلق چین پی ریزی می کند که چارچوب های کلی و اولیه پایه گذاری روابطی گسترده و راهبردی را مشخص می سازد. از نگاه خیلی از ناظران مسائل بین المللی، نیاز پکن به انرژی باعث می شود تا این کشور به فکر منبع مطمئن تأمین نفت خام برای یک دوره طولانی باشد. از طرفی فشارهای بین المللی سیاسی و اقتصادی بخصوص تحریم های دولت «دونالد ترامپ» هم سبب می شود تا تهران برای ادامه تجارت خارجی، فروش نفت، تأمین منابع مالی برای سرمایه گذاری در کنار جلب حمایت های دیپلماتیک به ایجاد روابطی ویژه با پکن علاقه نشان دهد.
تقریبا همزمان با مبحث فوق اعلام گردید که تهران در تلاش است قرارداد ۲۰ ساله همکاری با مسکو را که یک سال دیگر تمام می شود، تمدید کند. معاهده روابط متقابل و اصول همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، از سال ۲۰۰۱ میلادی به اجرا در آمد؛ حالا به نظر می آید تحولات در عرصه بین الملل، عزم تهران و مسکو را به انعقاد قرارداد بلندمدت همکاری مشترک و همه جانبه، جدی تر ساخته است. شایان ذکر است در قرارداد پیشین اگر هر یک از طرفین یک سال پیش از آخر اعتبار ۲۰ ساله آن به صورت کتبی تصمیم برای اتمام معاهده را اعلام نکنند این توافق به صورت خود به خود برای پنج سال تمدید می شود.
ائتلاف سه وجهی شرقی
در همین دوره کوتاه، ماوقع مورد اشاره موجی از نگرانی را میان مقام های غربی بخصوص در واشنگتن به راه انداخت. بحث بی تاثیرشدن فشار و تحریم های آمریکا، پیوستن دیگر کشورها به پکن و مسکو در کنار ایجاد یک ائتلاف پرقدرت سیاسی در مقابل یکجانبه گرایی کاخ سفید در سطح جهان از مهمترین مسائلی بودند که کارشناسان به بیان آنها می پرداختند.
نشریه «نیوزویک» در گزارشی انعقاد قراردادهای بلندمدت میان تهران با پکن و مسکو را کوشش برای تشکیل ائتلافی با هدف مقاومت در مقابل ایالات متحده تفسیر کرد و نوشت: اعلام خبر تمدید قرار داد ۲۰ ساله با روسیه همزمان با مذاکرات توافق ۲۵ ساله با چین، پیامی از جانب ایران برای آمریکا درجهت ایجاد یک ائتلاف در مقابل فشارهای اقتصادی و سیاسی واشنگتن است.
اگرچه محتوای توافق ایران و روسیه اعلام نشده است اما در ادامه توافق سال ۲۰۰۱ خواهد بود که مهمترین محورهای آن همکاری در حوزه های نفتی، تسلیحاتی و فعالیت هسته ای بود. بر اساس گزارش این نشریه معتبر آمریکایی، قبل از سفر اخیر ظریف به روسیه و اعلام خبر تمدید معاهده، «ولادیمیر پوتین» با «حسن روحانی» همتای ایرانی خود گفت وگویی را با محوریت همه گیری کرونا، توافق هسته ای ایران، شرایط در سوریه و مسائل مورد توجه دو طرف بخصوص اجرای پروژه های بزرگ مشترک در حوزه انرژی انجام داد.
نشریه «اورآسیا تایمز» (EurAsian Times) هم در گزارشی آورد: محور ایران، چین و روسیه در حال تشکیل است. توافق بلندمدت با روسیه بعد از امضای قراردادی که می تواند سرمایه گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چین در ایران را به همراه داشته باشد از علائم تشکیل این محور سه گانه راهبردی در شرق ارزیابی شده است.
به دنبال موازنه قدرت نوین
جمهوری اسلامی ایران مدت ها است که هدف تحریم های آمریکا قرار دارد و در سال های گذشته به رغم انعقاد توافق هسته ای تحت فشار حداکثری واشنگتن قرار گرفت. روسیه و چین هم در دوره های اخیر به هدف حملات واشنگتن تبدیل گشته اند. ترس ایالات متحده از افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی پکن سبب شد تا دونالد ترامپ در سال های اخیر مجموعه رویکردهای سختی را ضد چین اتخاذ کند. جنگ تجاری، دخالت در مبحث هنگ کنگ و تایوان و تحرکات نظامی واشنگتن در شرق آسیا در جهت محدودکردن توانایی های چین ارزیابی می شود.
از سوی دیگر روسیه هم بخصوص بعد از تحولات چند سال قبل اوکراین به دشمن آمریکا تبدیل شد و مجموعه تحریم های سختیی ضد این کشور برقرار شده است. مبحث دخالت مسکو در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا که به پیروزی ترامپ منجر گردید هم یکی از علل اتخاذ رویکردهای سختگیرانه تصمیم سازان واشنگتن ضد مسکو بوده است.
با توجه به مسائل فوق، تحلیلگر نیوزویک تصریح می کند: منافع تهران، مسکو و پکن از این نظر دارای همپوشانی است که می تواند برای تلاشهای ایالات متحده در تداوم سیطره بر نظم بین المللی، چالش ایجاد کند.
از اینرو تحلیل گران در غرب اعتقاد دارند سه کشور به علل راهبردی و عمل گرایانه ای به یکدیگر نزدیک می شوند. به صورت استراتژیکی آنها حس بیزاری مشترکی را نسبت به رهبری آمریکا در امور جهان دارند. از این جهت اقدام این سه کشور معقول است. البته به اعتقاد کارشناس این نشریه، رویکردهای آمریکا تهران را به مسکو و پکن نزدیک ساخته و در دوره ای رخ می دهد که نارضایتی و تنش سیاسی میان روسیه و چین هم با آمریکا شدت یافته است. ایران هم خویش را در موقعیتی مناسب در سطح بین المللی می بیند و بنابراین گونه تازه ای از سیاست خارجی را دنبال می کند.
به همه ارزیابی های فوق باید افزود که روسیه و چین در سال های اخیر همکاری راهبردی شان را در حوزه های اقتصادی، دفاعی و انرژی تقویت کرده اند و با احساس نگرانی از اقدامات واشنگتن برای ایجاد موازنه قدرت در سطح بین المللی تلاش می کنند. البته این دو کشور برای توسعه نفوذ و نقش آفرینی در عرصه بین المللی بخصوص در خاورمیانه هم برنامه ریزی هایی دارند و برای این منظور اقداماتی را آغاز کرده اند. رزمایش نظامی سال قبل چین و روسیه در کنار ایران که در تنگه هرمز و دریای عمان انجام شد در واقع پیش درآمدی برای این راهبرد کلان بوده است.
منبع: محفل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب